Google Earth avant la lettre

Over de tijd en het gebeuren,
over de Vrije Academie, Psychopolis van toen en het nu …

waarin Saskia Gras, de schrijfster van het boek over de geschiedenis van de Vrije Academie, Wouter van der Kam namens Pulchri en ik – Paul de Mol – namens de Haagse Kunstkring het initiatief hebben genomen om in 2020 van begin mei tot eind juni een manifestatie te organiseren over de beroering, die de Vrije Academie in het landschap van de kunsten teweeg heeft gebracht.

Prospectus 1970-1971

Ik schrijf dit zo op omdat – indachtig aan een wervende poster voor Psychopolis uit 1970 –
alles met alles te maken had en je als student je eigen route mocht gaan bepalen:

De moeite, die ik met het verleden heb is dat het je verleidt om alleen maar achteruit te kijken in plaats van vooruit. Maar ik ben nog steeds in beweging, wil achteruit kunnen inparkeren maar ook vooruit kunnen wegrijden, elke dag weer. Alleen terugkijken is voor mij dan ook geen optie bij deze manifestatie.

Het gaat mij om het nu. Het nu waarin ik na ruim veertig jaar mijn liefde te hebben mogen uitdragen als docent – of beter gezegd begeleider – op nagenoeg alle kunstacademies die ons land rijk is, nog steeds het geluk heb met jonge mensen te mogen werken. Jonge mensen die zich met open vizier en vertrouwen laten leiden door hun intuïtie en verbeeldingskracht.

Alles is van belang

De gedachte dat alles wat werkelijk van belang is in het leven, zich niet laat vangen in regels of bepalingen, vond ik altijd het meest intrigerend. Niet de partner waarmee je je leven deelt, noch het werk wat je doet, noch wat je wilt bereiken in het leven. Het is één groot pakket wat je geschonken wordt, maar waarbij je tevergeefs naar de handleiding, naar de bijsluiter zoekt.

Het moet die gedachte zijn geweest die Livinus van de Bundt of George Lampe bezig gehouden heeft. En die ook Constant Nieuwenhuis bezig gehouden moet hebben. Constant Nieuwenhuis maakte ik ls docent mee op de Ateliers ‘63, voordat ik samen met Frans Zwartjes naar de Vrije Academie Psychopolis van George Lampe in Den Haag kwam.

De Cineworkshop was destijds gehuisvest naast de Academie, in de voormalige lagere school Repelsteeltje. Hier was Tony van Muijden assistent, hij beheerde er de 16mm-montagetafel en een enkele camera. Van begeleiding – Frans zou een aantal maanden later naar Den Haag komen – was geen sprake; maar ik was ook alleen maar op de apparatuur en de faciliteiten afgekomen. Voor wat ik wilde maken, had ik geen ander voor nodig.

Van de hel naar de hemel

Het was de tijd waarin je je graag bevrijdde van anderen die je zouden zeggen hoe je kunst moest maken. Dat negatieve gevoel had ik wel overgehouden aan de academie St Joost in Breda, maar ik had ook de bevrijding mogen meemaken op de Ateliers ’63 in Haarlem. Van de hel was ik in de hemel terecht gekomen en kon ik daardoor op aarde, wat voor mij de Vrije Academie was, verder leven. Het paste bij het punt waar ik was aangekomen in mijn ontwikkeling.

Ik maakte zeefdrukken bij Georg Hadeler, liet mij in aceton dopen bij Lisette van Meeteren voor een afdruk van mijn lichaam om als lijk van Hendrik de 8e te kunnen dienen voor een of ander toneelstuk. Op mijn beurt had ik Lisette weer nodig voor het maken van een schedel waar de hersens uitpuilden voor een film.

In het zeefdruklokaal, De Gheijnstraat, jaren '70 (foto Paul Melief)

Niets was te gek in die tijd, zoals George dat ook verwoordde in de VPRO-documentaire over Psychomotor. Het ging om het bevrijden van remmingen. Een gedachtegoed van die tijd, terwijl we nu in het Me too-tijdperk terecht zijn gekomen waarin het andere uiterste centraal lijkt te staan en elke aanraking verdacht lijkt.

Die tijd bracht uitzonderlijke vergezichten maar ik had ook toen al mijn bedenkingen. Toch voel ik me nog steeds een kind van die tijd. Het heeft mij de vrijheid van denken gebracht, het leven in het nu, het geloof in wat er bij je opkomt dat dat van jou is en dat je daar iets mee moet doen omdat dat is wat er is. Niets meer en niets minder.

Vanuit die mentaliteit wil ik dan ook in de aanloop naar de manifestatie een dagboek, weekboek beginnen waarbij ik in gesprek ga met iedereen die zijn of haar ervaringen van toen en belevenissen van nu wil delen.

Ik zal jullie ook op de hoogte houden, betrekken bij de ontwikkelingen van de manifestatie zoals het tentoonstellingsconcept en de daaromheen georganiseerde activiteiten.

Laat van je horen, ga met me in gesprek: we kijken terug maar ook vooruit.

Volg mij,

namens ons,
Paul de Mol